MEZOPOTAMYA VE ANADOLU UYGARLIKLARI
GENEL ÖZELLİKLERİ:
1- Genellikle iklim ve yer şekillerinin uygun olduğu su kenarlarında kurulmuşlardır.
2-Daha çok tarıma dayalı üretim vardır.
3-Genellikle site (kent) devleti biçiminde oluşmuşlardır.(Polis, Nom, Site)
4-Çok tanrılı din yaygındır.(ilk tek tanrılı din İbranilerdedir)
5-Yönetim anlayışları tanrısal (teokratik)
6-Bütünüyle tanrısal: Mısır (tanrı kral)
7-Yarı tanrısal: Mezopotamya (rahip kral)
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
•Fırat ve Dicle arasındaki bölgeye denir.
•Bu bölgede çok önemli uygarlıklar kuruldu.
•Sebebi;
–Göç yolları üzerinde bulunması,
–Topraklarının verimli olması,
–İklimin elverişli olması,
–Irmaklarından sulama yapılabilmesi
NOT : Mezopotamya’da kalıcı mimari eser bırakacak malzeme (taş) bulunmadığı için, o dönemden günümüze kadar eser kalmamıştır.
Sümerler (M.Ö.4000-2350)
–İlk defa yazıyı kullandılar (M.Ö.3200).
–İlk siyasal örgütlenme Site şehir devletleri oluşturuldu. (Ur, Uruk, Kiş, Lagaş)
–İlk yazılı kanunları yapmışlardır.
(Lagaş kralı Urgakina) (İlk hukuk devletidir.)
–Sümer kanunları fidye, Hammurabi kanunları kısasa dayalıdır.
–Sümer kanunları şehir veya küçük bir bölgeyi idare etmek, Babil ve Asur kanunları ise büyük bir ülke veya devleti idare etmek için yapılmıştır(Merkeziyetçi olmak için).
KISAS: Suç için verilen cezanın da aynı oranda ağır olması sistemidir. Kanunların sert olması suç oranını azaltıp, devletin daha uzun süre yaşamasını sağlamak içindir.
–Bir yılı 354 gün olarak hesaplamışlar ve ay yılı takviminin temelini atmışlardır.
–Ziggurat adında tapınaklar yapmışlar. Son katı gözlemevi olmuş ve astronomi gelişmiştir.
–En önemli mülkiyet, su kanalları ve topraktır.
–Patesi denilen Rahip Kralları vardır.
Akadlar (M.Ö.2350-2150)
* Bütün Sümer ülkesini ele geçiren Sargon ilk merkezi devleti (imparatorluk) kurdu.
* İlk düzenli ordu kuruldu.
*Başkent Sus’tur.
*Sami kökenlidirler.
*Madencilik, çömlek yapımı ve seramikçilik ile uğraştılar.
Elamlar:
*Başkent Sus’tur.
*Sami kökenlidirler.
*Madencilik, çömlek yapımı ve seramikçilik ile uğraştılar.
Babiller
•Hammurabi kanunları ilk Anayasa kabul edilir. Daha sert ve “kısas”a dayanır. Devletin gücü din yerine, orduya dayandırılmıştır.
•Rahip Kral özelliğine son verilmiş, ilk mutlak krallık kurulmuştur.
•Babil’in Asma Bahçesi ve Kulesi ünlüdür.
Asurlular
–Ticaretle uğraştılar. Kolonicilik yapmışlardır.
–Anadolu’nun en eski yazılı belgeleri olan Kayseri Kültepe tabletleri, Asurlu tüccarlardan kalmadır.
–Ön Asya’da ilk atlı birlikleri oluşturmuşlardır.
–İlk sömürge imparatorluğudur.
–İlk kütüphane Ninova’da kurulmuştur.
ANADOLU UYGARLIKLARI
Hititler (Etiler, Nesiler)
•Başkent Hattuşaş.
•Anadolu da ilk siyasal birliği kurmuşlardır.
•Ülkeye “Bin tanrı ili” de denir.
•İlk meşruti yönetimi oluşturdular (Pankuş Meclisini kullanarak)
•Çivi ve Hiyeroglif yazılarını kullanmışlardır.
•Aile ve Ceza (Medeni) hukuku gelişmiştir.
•İlk Tarih yazıcılığı (anal) başladı.
•Medeni hukukun temeli atılmıştır.
•İlk yazılı antlaşma Kadeş Antlaşması (M.Ö.1280) (Mısır-Hitit). Hitit, Kuzey Suriye’yi aldı.
•Tavananna (ana kraliçe) yönetimde etkili olmuştur.
KADEŞ BARIŞ ANTLAŞMASI
KİL TABLET TARİHTE İLK YAZILI ANTLAŞMA:
Kayseri Kültepe’de yapılan kazılarda Asurlulara ait ticari nitelikli kil tabletler bulunmuştur.
Kültepe’de bulunan bu ilk yazılı belgeler,Anadolu ile ilgili Anadolu’nun tarihi devirlere geçtiğine kanıt oluşturur.
Frigler
•Batı Anadolu ile Kızılırmak arasındaki bölgedir.
•Başkent Gordion(Polatlı).
•Krallarına Midas adı verilir.
•Hitit uygarlığı etkisinde kalmışlar.
•Tarım ve Hayvancılıkla uğraşmışlar.
NOT: Tarımı korumak için sert
kanunları vardır.
•Su kanalları yapmışlardır.
•Doğa tanrılarına inanmışlardır.
•Bereket tanrıçası Kibele dir.
Lidyalılar
•Başkent Sard (Manisa) tır.
•Kurucu Giges tir.
•Kral yolunu yapmışlardır (Sard-Ninova).
•Parayı ilk kez kullanmışlardır.
•Paralı askerleri vardır.
Not: Kolay yıkılmalarına sebep olacaktır.
Lidyalılar MÖ VII.yüzyılda parayı bulmuşlardır.
Urartular
•Başkent Tuşpa (van) dır.
•İlk federal devlettir.
•Çok tanrılı din vardır.
•Tarım ve Hayvancılık.
•Maden işlemeciliği, kaya oymacılığı ve kabartma sanatı ile uğraşmışlardır.
İyonlar
•Ege bölgesinde 12 şehir devleti kurmuşlardır.
•Efes, Milet, Foça, İzmir önemli ticaret merkezleridir.
•Efes, Milet, Foça, İzmir önemli ticaret merkezleridir.
•Ticaret kolonileri: Karadeniz, Mısır, Fransa, İspanya Kıyıları.
•Mimaride İyon nizamı vardır.
•Tales, Pisagor, Hipokrat, Homeros gibi düşünürleri vardır.
•Anadolu da ilk demokrasi örneği olmuşlar.
•Tiranlık adında yönetim anlayışı bu medeniyete aittir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder